BOPZ – IBS en Rechterlijke machtiging
Iemand die als gevolg van een geestelijke stoornis een gevaar is voor zichzelf, anderen of zijn omgeving, kan onder bepaalde voorwaarden gedwongen worden opgenomen en behandeld in een psychiatrische instelling, psychogeriatrisch verpleeghuis of instelling voor verstandelijk gehandicapten.
De Wet BOPZ (Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen) regelt de manier waarop dit gebeurt en biedt tevens rechtsbescherming aan patiënten die worden geconfronteerd met deze vergaande inbreuk op hun grondrechten.
De BOPZ geldt tot 1 januari 2020 en wordt vanaf die datum vervangen door de Wet Verplichte Geestelijke Gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet Zorg en Dwang (Wzd).
De Wet BOPZ (Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen) regelt de manier waarop dit gebeurt en biedt tevens rechtsbescherming aan patiënten die worden geconfronteerd met deze vergaande inbreuk op hun grondrechten.
De BOPZ geldt tot 1 januari 2020 en wordt vanaf die datum vervangen door de Wet Verplichte Geestelijke Gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet Zorg en Dwang (Wzd).
Gedwongen opname: gevaarscriterium
In geval er daadwerkelijk en duidelijk sprake is van een gevaar voor de persoon zelf, anderen of zijn omgeving kan iemand zonder zijn toestemming worden opgenomen of behandeld. Belangrijk hierbij is dat het gevaar niet op een andere manier kan worden afgewend.
IBS: Inbewaringstelling
- Inbewaringstelling zonder tussenkomst van de rechter
In geval van een noodsituatie en bij verzet van betrokkene kan iemand gedwongen worden opgenomen via de burgemeester, zonder tussenkomst van de rechter.
Rechterlijke machtiging
Binnen 3 werkdagen vindt een eerste rechtszitting plaats waarin wordt vastgesteld of het gevaarscriterium nog steeds geldt. Indien dat het geval is, wordt de IBS bekrachtigd via een Rechterlijke machtiging (RM), waarbij er verschillende rechterlijke machtigingen kunnen worden verleend:
- Machtiging tot voortzetting inbewaringstelling
Wanneer gedwongen opname nog steeds noodzakelijk wordt geacht spreekt de rechter
een voortzetting uit van de inbewaringstelling voor de maximale periode van 3 weken. - Voorlopige machtiging
De rechter kan op verzoek van de officier van justitie een voorlopige machtiging verlenen voor gedwongen opname voor de duur van maximaal 6 maanden. - Machtiging tot voortgezet verblijf
De rechtbank kan op verzoek van de officier van justitie de Voorlopige machtiging verlengen middels het - op basis van een geneeskundige verklaring - verlenen van een Machtiging tot voortgezet verblijf.
De duur hiervan is 1 jaar met de mogelijkheid van verlenging met telkens één jaar.
Voorwaardelijke machtiging
Een voorwaardelijke machtiging kan door de rechter worden afgegeven ter voorkoming van gedwongen opname onder voorwaarde dat de patiënt (medicamenteuze) behandeling ondergaat cq. deze voortzet.
Rechterlijke machtiging op eigen verzoek
Een patiënt kan een Rechterlijke machtiging op eigen verzoek aanvragen wanneer hij vermoedt op een later moment de (vrijwillige) opname/ behandeling te willen stopzetten terwijl hem dit schade zal berokkenen.
Instellingen met een Bopz-aanmerking
Een gedwongen opname is alleen mogelijk in instellingen met een Bopz-aanmerking.
Klachtrecht in de Wet BOPZ
Voor mensen die gedwongen zijn opgenomen geldt binnen de Wet BOPZ een speciaal klachtrecht.
Men kan onder andere een klacht indienen tegen:
- de verklaring van wilsonbekwaamheid;
- de toepassing van dwangbehandeling, middelen of maatregelen;
- het niet uitvoeren van een behandelplan.
Toezicht door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd & BOPZ
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd bewaakt en handhaaft de kwaliteit van zorg zoals op de toepassing van dwangbehandeling.